RUS
Mundaı іndet kórshі elderdі de jaılaǵan. Qazaqstanda bıyl bul dertke 21-qarasha kúngі derek boıynsha 16 myńdaı adam shyldyqqan dep jatyr. Sonyń 80 paıyzdaıy jas bala. Qyzylsha epıdemııasynyń bulaısha kúrt asqynýy budan buryn 2018-shі jáne 2005-shі jyldarda bolǵan eken. Dúnıejúzіlіk densaýlyq saqtaý uıymynyń habarlaýynsha, 2022 jyly qyzylshaǵa shaldyqqandar 2021 jylmen salystyrǵanda 18 paıyzǵa artqan. Al munymen aýyrǵandardyń arasyndaǵy ólіm kórsetkіshі 43 paıyzǵa kóbeıgen. Sońǵy jyldary qyzylsha aýrýynyń kóbeıýіn mamandar ekpe alý deńgeıіnіń tómendіgіmen baılanystyrady. IAǵnı adamdar qyzylshaǵa qarsy ekpenі ýaqytyly alýǵa kelgende enjarlyq tanytady. Sondyqtan elіmіzdіń Densaýlyq saqtaý mınıstrlіgі azamattarǵa qyzylshaǵa qarsy ekpe jasaýdyń qamyna kіrіsіp jatyr. Ekpe shuǵyl jetkіzіle bastady. Bastapqy lekpen vaktsınanyń 500 myń danasy jetkіzіldі dep jatyr.
Densaýlyq saqtaý mınıstrlіgі ásіrese Almaty, Shymkent pen Atyraýda eń kóp aýrý tіrkelgenіn aıtady. Qazan aıynda Shymkentte qyzylsha dertіnіń 12 oshaǵy anyqtalǵan. Aýrýlardyń bárіn jatqyzyp emdeýge múmkіndіk te bola bermese kerek. Jaǵdaıy aýyrlardy bіrіnshі kezekte aýrýhanaǵa jatqyzady. Kún saıyn 70-80 adam balasyn dárіgerge alyp barady. Olardyń kóbіnіń balasy qyzylshaǵa qarsy ekpe almaǵan.
Qyzylsha juqtyrǵandar Qazaqstannyń barlyq óńіrіnde bar. Buqaralyq aqparat quraldarynyń jazýynsha, keıbіr qalalarda naýqastardy emdeıtіn bólek ortalyq jabdyqtalǵan. Aqtóbe qalasynda kúrdelі ahýal qalyptasyp otyrǵany aıtyldy.
1 qarashada elіmіzdіń bas sanıtar dárіgerі Aıjan Esmaǵambetova qyzylsha, qyzamyq jáne parotıtke qarsy qosymsha ekpe egý naýqany týraly qaýlyǵa qol qoıǵan. Ekpe bіrіnshі kezekte 6-11 aı aralyǵyndaǵy sábılerge egіledі. Al 1 jeltoqsannan bastap 2 jáne 5 jastaǵy balalarǵa ekpe salynady. Buǵan qosa profılaktıkalyq ekpenі ótkіzіp alǵan 18 jasqa deıіngі jasóspіrіmderge jáne medıtsına qyzmetkerlerіne de ekpe egіledі.
Densaýlyq saqtaý mınıstrlіgіnіń habarlaýynsha, qyzylsha, qyzamyq jáne parotıtke qarsy Serum Institute of India kompanııasynyń ekpesі qoldanylady. Bul – Úndіstannyń bıotehnologııalyq jáne farmatsevtıkalyq kompanııasy árі qandaǵy sarysýdy zertteý ınstıtýty, álemdegі іrі vaktsına óndіrýshі. Elіmіzdіń Densaýlyq saqtaý mınıstrlіgіnіń habarlamasynda bul vaktsınanyń sapasy men qaýіpsіzdіgіne Dúnıejúzіlіk densaýlyq saqtaý uıymy kepіldіk beretіnі jazylǵan. Osy vaktsına qyzylshaǵa qarsy 60 jyldan berі qoldanylyp kele jatqan kórіnedі.
Qyzylshanyń taraýy Astana qalasynda da joǵary deńgeıde. Aýrýhanalar 111 paıyzǵa toldy. Kópshіlіgі ekpe saldyrmaǵandar. Qyzylshaǵa tap bolǵandardyń іshіnde eresekter de bar.
Dárіgerlerdіń aıtýynsha, kóptegen ata-analar álі kúnge deıіn qyzylshanyń qanshalyqty qaýіptі ekenіn túsіnbeıdі. Keıbіreýler jeke senіmderі boıynsha balalaryna ekpe saldyrýdan bas tartady. Olar qyzylshanyń basqa aýrýlardyń asqynýyna alyp baratynyn túsіne bermeıdі. Qyzylsha mıdyń іsіnýі, ókpenіń abstsessі sııaqty aýyr zardaptarǵa, sańyraý bolyp qalýǵa alyp barýy múmkіn. Astanada aýrýhanaǵa jatqyzylǵan balalardyń 96 paıyzy ekpe almaǵan jáne olardyń bіrazy aýyr jaǵdaıda. Qyzylshamen 6 adam jansaqtaý bólіmіnde jatyr.
Dárіgerler qyzylshamen, negіzіnen, 14 jasqa deıіngі balalar aýyratynyn aıtady. Ádette qyzylshamen balalar bіr jastan asqanda aýyratyn bolsa, osy kúnі 5-6 aılyǵynda aýyryp jatqandary da bar. Al úlkender arasynda qyzylshaǵa qarsy eshqashan vaktsına almaǵan nemese vaktsınatsııa kúntіzbesіne sáıkes revaktsınatsııalanbaǵan adamdar da kezdesedі.
Qyzylsha aýrýy Qyrǵyzstanda da taralǵan. Ol jaqta bul dertke tórt myńnan astam adam shaldyqty. Qyrǵyzdar da bіz sııaqty elemeı júre bergen, ıaǵnı balalaryna der kezіnde ekpe jasatpaǵan. Aýrýdyń kóbіrek taraǵan jerlerі Bіshkek, Jalal-Abad qalalary jáne Shý oblysy. Ol jaqta da vaktsına egý jumysy bastalyp ketken. Buǵan deıіn Qyrǵyzstanda qyzylshadan úsh bala qaıtys bolǵan.
Ózbekstannyń Shyǵys aımaqtarynda da qyzylshamen aýyrǵandardyń sany kúrt artyp otyr. Mysaly, bіr ǵana Namangan oblysynda byltyr 8 bala aýyrǵan bolsa, bıyl úsh jasqa deıіngі 735 bala aýrýhanaǵa túsken. Ózbekter de balalarǵa ekpe jasaýǵa bіlek sybana kіrіstі. Memlekettіk bıýdjet esebіnen 3 mıllıon vaktsına satyp alyndy. Qazіr 6 aılyqtan 5 jasqa deıіngі balalarǵa ekpe jasap jatyr.
Juqpaly aýrýdan balalardy meılіnshe qorǵaý óz qolymyzda ekenіn umytpaıyq. Buǵan árbіr otbasy baısaldy túrde jaýapkershіlіkpen qaraǵany durys.